vergelijking frivolitespoeltjes

Vergelijking verschillende spoeltjes

Eerst voor de duidelijkheid een woordenlijst:

Spoeltje: het instrument waarmee frivolité wordt gemaakt, maar ook het losse spoeltje dat in sommige schuitjes zit.

Schuitje: ander woord voor spoeltje, maar niet voor het losse spoeltje. Ik zal zoveel mogelijk dit woord gebruiken voor het gehele instrument en het woord spoeltje voor het losse spoeltje.

Er wordt op verschillende platvormen vaak gevraagd wat de beste schuitjes zijn. Inmiddels weet ik dat dit een kwestie is van persoonlijke voorkeur en dat zal ik dan ook altijd reageren. Het beste is om verschillende schuitjes uit te proberen en kijken (voelen) wat het beste bij je past. Soms ligt het er ook aan met welk materiaal je werkt. Zelf heb ik verschillende merken schuitjes en natuurlijk zo mijn voorkeur.  Om je een beetje op weg te helpen heb ik de voor- en nadelen van de verschillende schuitjes op een rijtje gezet. Ook heb ik gekeken hoeveel garen er op een schuitje past. Hiervoor het ik 10 meter garen van Durable afgemeten. Dit garen komt ongeveer overeen met een nr. 20 van Lizbeth of DMC. Het garen is met de hand opgewonden tot het spoeltje vol zit, maar dan ook niet meer dan dat.

Na het opwinden heb ik gemeten hoeveel er over was, het veschil zat dus op het spoeltje.

Alleen voor de Starlit shuttle van Handy hands heb ik gewone breikatoen gebruikt, omdat dit een erg grote spoel is.

Er zijn drie verschillende soorten schuitjes .

Allereerst is er het  “fixed post”*  schuitje. De allereerste schuitjes waren volgens dit principe en waren toen gemaakt van bijvoorbeeld hout, schildpad, hoorn, zilver of zelfs goud.

Het bestaat uit twee helften die in het centrum met een vaste “post” aan elkaar vast zitten. De uiteindes van de schuitjes zitten tegen elkaar aan maar niet aan elkaar vast. Het schuitje moet steeds worden rondgedraaid om het garen op het schuitje te winden door het garen tussen de uiteindes te trekken. Deze schuitjes hebben geen haaknaald, maar soms wel een punt.

Tegenwoordig onder andere te koop van het merk Prym, Clover of de Moonlit en de Starlit shuttles van Handy Hands.

* Post is hier een Engels woord dat paal betekent, maar om hier nou ‘paal’ te gebruiken…

Dan zijn er de schuitjes met een los spoeltje. Deze spoeltjes kunnen uit het schuitje worden gehaald om het spoeltje op te winden. Meestal zit aan één kant een verdikking op het schuitje waar het spoeltje op gezet kan worden op het op te winden.  De uiteindes van het schuitje zitten aan elkaar vast. Tegenwoordig zit op al deze schuitjes een haakje, maar bij de eerste van deze soort waren er ook zonder haakje.

De spoeltjes van dit type die tegenwoordig te koop zijn, zijn onder andere Aero, Clover, en Airlit.

Ten derde is een een hybride tussen deze twee in de  Dreamlit van Handy Hands. Deze schuitjes bestaan uit twee helften die met een magneetje in elkaar klikken. Het ovale losse spoeltje kan worden opgewonden met een meegeleverd los handvat.  De uiteindes zitten tegen elkaar aan maar niet aan elkaar vast. Er zit een haaknaaldje aan één kant.

De voor- en nadelen van de schuitjes in mijn bezit; 

Aero: Ik begin maar met de schuitjes die ik het eerste had, de Aero schuitjes . Twee ervan zaten toen bij een handwerkblad als extraatje, één met een haakje, één zonder. Dit zijn lange tijd mijn favoriete schuitjes geweest. Een nadeel van deze schuitjes is dat in de loop der tijd de tandjes van de losse spoeltjes afslijten en het spoeltje daardoor te los komt te zitten. Dit verhelp ik door een klein stukje isolatietape op het spoeltje te plakken. Dit moet wel iedere keer als het spoeltje uit het schuitje wordt gehaald opnieuw. 
De oudere schuitjes van Aero hebben hier trouwens wat minder last van dan de nieuwere, een iets ander soort plastic denk ik.

Het afrollen van het spoeltje gebeurt gewoon door eraan te trekken, de werklengte kan heel precies geregeld worden.
Spoeltjes zijn los te koop.

Prym.

Het opwinden van dit schuitje vind ik een opgave, het schuitje moet steeds worden rondgedraaid. Ook een nadeel is dat er geen haaknaaldje op de punt zit. Niet mijn favoriet, al hebben sommige mensen wel een voorkeur voor dit soort schuitje. Ik gebruik het wel voor het afwerken van mijn werkstukken. Hoe ik dat doe leg ik in een volgende blog uit.

Een voordeel van het schuitje dat ik heb is dat de twee helften uit elkaar gehaald kunnen worden.

Clover schuitje

Dezelfde voor- en nadelen als bij het Prym schuitje. Deze kan echter niet los van elkaar gemaakt worden. De gebogen punt die op sommige van deze schuitjes zit is alleen goed voor het uithalen, niet voor het verbinden, daar is het net te breed voor.  De twee schuitjes die ik heb van dit type heb ik gekregen in een uitwisseling.

Airlit schuitje

Net als de Aero schuitjes met losse spoeltjes. De schuitjes en de spoeltjes komen in verschillende kleuren. Het plastic waar deze schuitjes van gemaakt zijn is harder dan van de Aero schuitjes. De spoeltjes gaan sneller loszitten, en dat is een groot nadeel, hoewel dit ook weer op te lossen is met een stukje isolatietape. Dat de schuitjes in verschillende kleuren komen is eigenlijk wel handig, vooral bij wat ingewikkelder patronen. Spoeltjes zijn los te koop.

Susan Boye

Een metalen schuitje met een los spoeltje. Toen ik de eerste keer dit schuitje in mijn handen had dacht ik eindelijk mijn ideale schuitje te hebben gevonden. Het gewicht en de afmeting zijn perfect voor mijn handen.

Het allergrootste nadeel van dit schuitje is dat er geen gat in het spoeltje zit om het garen in vast te zetten tijdens het opwinden. Ook kan het spoeltje niet op het schuitje worden gezet tijdens het opwinden. Hiervoor gebruik ik een satéprikker, omdat het spoeltje anders niet op te winden is. Ik heb drie van deze schuitjes gekocht en alle drie moest ik ze een beetje verbuigen omdat het spoeltje veel te strak zat en ik dat niet zonder hulpmiddel uit het schuitje kreeg. Ik was echter aangenaam verrast door de hoeveelheid garen die erop pastte, dat was meer dan ik verwacht had.  Het haaknaaldje op de top had men wat mij betreft eraf kunnen laten, veel te breed om van nut te kunnen zijn.

Starlit

Dit is een groot “fixed post” schuitje. Deze heb ik aangeschaft omdat ik met breikatoen iets wilde maken en de gewone schuitjes die ik had waren te klein voor de hoeveelheid garen die ik nodig had.

Deze zijn verkrijgbaar zonder punt en met een punt. Er zit geen haakje aan.  Werkt op zich wel prettig, maar voor dun garen zou ik het denk ik niet gebruiken. Sommige frivoliteesers gebruiken deze wanneer ze met veel kraaltjes werken.  Eén kant is doorzichtig zodat goed in de gaten kan worden gehouden hoeveel garen er nog op zit. Een plus, maar niet noodzakelijk.

Dreamlit

Alle schuitjes die ‘---lit’ heten komen van Handy Hands. Dit schuitje heeft een langwerpig los spoeltje dat met een meegeleverd  handvat op te winden is. In het spoeltje zat geen gaatje om de draad door te doen maar wel een klein rond plekje waar het plastic dunner was. Met een hete naald heb ik het gaatje doorgeprikt. Het spoeltje windt gemakkelijk op en tijdens het werken ook gemakkelijk af.  De helften worden met een magneetje aan elkaar geklikt.  Doordat het magneetje in het schuitje zit kunnen twee schuitjes ook gemakkelijk tegen elkaar geklikt worden als er met twee spoeltjes tegelijk moet worden gewerkt. Er zit op ieder schuitje een haaknaaldje. Een nadeel is dat de bevestiging van het haaknaaldje wat zwakker is dat bij de Aero schuitjes. Ik heb het gevoel dat ik minder kracht erop kan zetten omdat het anders kapot gaat. Uithalen doe ik dus niet met dit haaknaaldje,  daar pak ik iets anders voor. Afgezien van dat kleine nadeel is dit voor nu mijn favoriete schuitje. Er zijn losse spoeltjes te koop, per vijf stuks met een handvatje.

Samengevat:

                                                                                                                             

naam	type1	Spoeltje los te koop	haakje	hoeveel garen
Aero	LS	ja	ja	9 m
Prym	FP	NVT	nee	6.5 m
Susan Boye	LS	nee	ja	8 m
Airlit	LS	ja	ja	9 m
Starlit	FP	NVT	nee	8 m2
Clover	FP	NVT	nee	8.5 m
Dreamlit	LS	ja	ja	7 m

¹  LS > met los spoeltje, FP > Fixed post

² breikatoen i.p.v. Durable

Er zijn nog vele andere schuitjes te koop, in allerlei vormen en maten, veelal handgemaakt van hout of metaal. Deze zijn niet meegenomen in dit verhaal omdat ik ze niet heb. Schuitjes kosten ongeveer tussen de € 2,- (Prym) en de €8,-. (Dreamlit) Uiteraard zijn de handgemaate schuitjes stukken duurder, tot wel over de €100,- voor sterling zilver. 

Tot slot wil ik nog opmerken dat dit artikel mijn persoonlijke mening bevat en dat ik geenszins gesponsord ben door fabrikanten van frivolité spoeltjes.